Al is de benzine nóg zo duur, de auto blijft echt niet in de schuur
Uitgegeven op 14-01-2019 om 15:31  |  link  |  bewaar  |  print

(INGEZONDEN BERICHT)
Tegenwoordig kunnen degenen met een wat 'ruimere' portemonnee zich een elektrische auto veroorloven, maar in 1973 reden al onze auto's op benzine of diesel dat werd gemaakt van olie uit het Midden-Oosten. Toen de Arabieren de oliekraan dichtdraaiden had het Westen een probleem. Dat gebeurde in 1973. Wieringer vissers moesten wel drie keer zoveel betalen voor brandstof voor hun kotters. Overal was de boycot voelbaar.

Er werden in heel Nederland extra treinen en bussen ingezet om mensen die hun auto niet konden gebruiken naar hun werk of school te vervoeren. Ook in de Noordkop stroomden de bussen en treinen vol. Tijdens de vermeende 'benzineschaarste' in '73 en '74 deden Noordkopper fietsenwinkels goede zaken. Texel wilde eindelijk eens aangesloten worden op het aardgasnet om minder afhankelijk te zijn van de olie.


Schagen, 4 november 1973: Auto met lege benzinetank wordt getrokken door ezel (Niestadt-fotocollectie, Zijper Museum, Schagerbrug)

Op 6 oktober 1973 vielen Egypte en Syrië met een grote legermacht Israël binnen. De in 1948 ontstane Joodse staat dreigde het onderspit te delven, maar werd door het Westen, met name door de Verenigde Staten en Nederland ondersteund. De Arabische olieproducerende landen waren woedend en zinden op wraak. Als antwoord op de westerse steun verlaagden ze de olieproductie met 5% per maand en verhoogden de prijzen met 70%. Aan landen die Israël daadwerkelijk ondersteund hadden werd helemaal geen olie meer geleverd. De olielevering aan Nederland werd dan ook stopgezet.

Onze economie was (en is nog steeds) bijzonder olie-afhankelijk en er dreigde daardoor een diepe economische crisis te ontstaan. Een criticus verwoordde het zo: "De westerse landen hebben hun kop te lang in het Arabische woestijnzand gestoken gehouden." Zij waren niet goed voorbereid op een olieboycot en hadden veel eerder andere bronnen moeten aanboren. Er werd druk gespeculeerd over de toekomst van de olie als energiebron en welke maatregelen er moesten worden genomen: "De West-Europese landen zullen eensgezind alles op alles moeten zetten om zo snel mogelijk over te schakelen op andere energiebronnen om onafhankelijk te raken van de Arabische olie." Er werd gesuggereerd de kolenmijnen weer te openen en meer kernenergiecentrales te bouwen. Bovendien zou de benzine straks niet meer te betalen zijn: "De auto heeft zijn glorietijd gehad als straks de benzine een gulden per liter (!) kost."

Autoloos
De regering kondigde 'autoloze zondagen' aan. Slechts mensen die noodzakelijkerwijs met de auto moesten reizen (artsen bijvoorbeeld) konden ontheffing krijgen. Bij overtreding van deze maatregel kon men maximaal 25.000 gulden boete of een jaar hechtenis verwachten. Ook ging de benzine op de bon. De krant meldde dat de jerrycans 'de deur uitvlogen'. Er werd massaal benzine gehamsterd en olievoorraden werden achtergehouden. Een buitenlandse krant berichtte dat Nederlanders op zondag de fiets pakten in plaats van de auto. En inderdaad ging de rijwielverkoop met sprongen omhoog. Een aandeel in een fietsenfabriek werd in korte tijd 25 gulden meer waard.

Oliebollen
Het was niet een en al zwaarmoedigheid in de berichtgeving rond de oliecrisis. Een grapjas meldde dat er 'wegens een olietekort met Oudjaar geen oliebollen gebakken mogen worden'. Vader Abraham en Boer Koekkoek zongen een vrolijke carnavalskraker getiteld: 'Den Uyl is in den olie, in den olie is Den Uyl'. Joop den Uyl was als toenmalige premier verantwoordelijk voor het landelijke beleid en zal toen heel wat nachten wakker hebben gelegen. Achteraf bleek dat er geen sprake was geweest van benzineschaarste en dat alle maatregelen weinig hadden geholpen.

Een conferentie in 1974 waaraan zowel de westerse als de Arabische landen deelnamen maakte een einde aan de crisis. De ezel (van Arie Blaauwboer) kon gelukkig worden uitgespannen en welverdiend uitrusten in de warme stal. Bovendien konden de Noordkoppers eindelijk hun 'heilige koeien' weer iedere dag van stal halen...

Kees Zwaan