De Wieringen, Oost-Indiëvaarder van de VOC
Uitgegeven op 02-11-2009 om 05:40  |  link  |  bewaar  |  print

HIPPOLYTUSHOEF - Een trouwe lezer van Wieringernieuws - John van Mook uit Hippolytushoef - komt zo nu eens dan met leuke tips op de proppen. Zo heeft de redactie al veel oude foto's voor de rubriek "Wieringer historie" van hem ontvangen.

Nu kwam John al surfend op het Internet terecht bij een stukje VOC geschiedenis. Hij ontdekte voor ons dat er in 1627 een heuse Oost-Indiëvaarder vernoemd is naar ons mooie eiland. De "Wieringen" is helaas in 1636 tijdens een bloedige slag vergaan. Een Nederlandse vloot onder leiding van Cornelis Symonz van der Veer, die bestond uit 25 grote en kleine schepen verscheen in eind mei 1636 voor de kust van Malacca. Bij een treffen met Portugese schepen werden 60 schoten gelost waardoor 3 Portugese schepen zonken. Aangenomen wordt dat een van de Portugese schepen de Madre Di Dios was waar 400 man mee ten onder ging. Tijdens deze beschieting vatte de Wieringen vuur en zonk. Amper 14 van de 50 bemanningsleden overleefden het gebeuren. De Wieringen werd in 2004 teruggevonden nabij Tanjung Kling.Hieronder de details.

Het model schip

Het is niet zeker of de benamingen Pinas en Jacht hetzelfde type schip betreffen. In het begin van de 17e eeuw maakte men er althans geen verschil tussen. In de lijsten van de VOC gebruikt men soms beide benamingen voor hetzelfde schip. Om de verwarring nog groter te maken werd aan het eind van de 17e eeuw het spiegelretourschip ook wel pinas genoemd. De benaming jacht werd bovendien nog gebruikt voor speeljachten, statenjachten en zelfs voor sloepen die door de spiegelretourschepen werden meegevoerd. Tot de bouw van pinassen zou pas in 1652 door de Heeren XVII besloten zijn, hoewel er voor die tijd al kleinere soortgelijke schepen werden gebouwd. Van de grotere schepen werden twee versies gebouwd, een van 116 voet en een van 128 voet. De snelzeilende pinas, ontwikkeld uit de karveel, werd zowel voor de oorlog als voor de handel gebruikt. In tegenstelling tot de fluit had dit schip een platte spiegel en onderscheidde het zich slechts door zijn geringere afmetingen van een gewoon volgetuigd schip. De pinas had een vrij hoge boeg en twee dekken. Het onderste van de twee (de overloop) liep ononderbroken over de hele lengte. Het bovenste dek (verdek) was verdeeld in een iets verlaagde bak met een verhoogd bakdek. Daarna kwam een gedeelte van het verdek dat doorliep tot aan het schot van de stuurplecht, waarachter het verdek weer iets lager was. De hoge verschansing van het open dek verbergt alle scherpe contouren, zodat het een zeer evenwichtig scheepje is.
Ongeacht hun grootte hadden de schepen van dit type drie masten: de fokkemast, waartegen de boegspriet op het bakdek leunde; aan de boegspriet zat een blinde ra met blinde en bovenblinde; de grote mast, waarvóór zich het grootluik bevond en de bezaansmast met daarachter de kolderstok, die door dek en halfdek liep.


Scheepsgegevens
schepenindex

Wieringen - 1627
Kenmerken

Scheepstype
jacht

Bouw
gebouwd op de werf te Amsterdam

Gebruikt
in gebruik bij de VOC vanaf 1627 tot 02/06/1636 (VERGAAN, Malacca)

Laadvermogen
60 last (120 ton)


Beschrijving

Op 15 september 1629 is de 'Wieringen' tijdens een storm op de zandbank Noortplate (Paxamboy, een voormalige zandbank, nu westelijk deel van de stad Tainan in Taiwan) gestrand. Op 12 november is een poging ondernomen om het schip van de bank af te krijgen, maar alle vijzels braken. In februari 1630 is het schip met vijzels opgetild waarna er een bedding onder werd aangebracht. Het schip is vervolgens over 90 voeten verplaatst richting zee, zodat met hoog water het schip los zou raken. Uiteindelijk is op 11 juni 1630 de 'Wieringen' tijdens springtij vlot geraakt. Het schip bleek nog dicht te zijn en slechts weinig beschadigd.

Ontploft tijdens strijd tegen de Portugezen bij Malakka op 02/06/1636. Slechts 14 van de 50 bemanningsleden overleefden dit.

De Wieringen werd in 2004 teruggevonden nabij Tanjung Kling, Maleisië (http://www.maleisie.be/voc_scheepswrakken.html).

Reisgegevens


vertrek op
van
naar
aankomst op
kamer
schipper


12/10/1627
Texel
Pulicat
14/07/1628
Amsterdam


via:
Kaap de Goede Hoop
van 27/03/1628 tot 07/04/1628



Coromandelkust
Batavia
24/09/1628


28/09/1628
Batavia
Bantam


Bantam
Batavia
01/10/1628


14/07/1630
Fort Zeelandia
Pescadores


1630
Pescadores
Fort Zeelandia
07/08/1630


22/08/1630
Fort Zeelandia
Pescadores


1630
Pescadores
Fort Zeelandia
17/09/1630


1631
Chincheo
Fort Zeelandia
05/04/1631


29/04/1631
Fort Zeelandia
Pescadores


05/1631
Pescadores
Fort Zeelandia
28/05/1631


01/06/1631
Fort Zeelandia
Fort Zeelandia
05/08/1631


26/10/1631
Fort Zeelandia (Taiwan)
China


Op 26 oktober 1631 vertrok de Wieringen, samen met de Zeeburg, Katwijk en Saardam van Zeelandia naar buiten om op de rede te wachten op gunstig weer om naar China te vertrekken. De volgende dag vertrokken de schepen richting China maar 's-avonds moesten zij vanwege ongunstige en harde wind alweer ankeren bij het Roverseiland. De Wieringen verloor evenals de Zeeburg en Saardam een anker. Pas op 5 november konden de vier schepen weer vertrekken.


29/01/1632
Fort Zeelandia (Taiwan)
Batavia

Bronnen

- Dagh-Register Batavia 1624-1629, 1896. Dagh-Register gehouden int Casteel Batavia vant passerende daer ter plaetse als over geheel Nederlandts-India Anno 1624-1629. - 's-Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1896. [nl]
- RGP-GS166, 1979. Dutch-Asiatic Shipping in the 17th and 18th centuries, Volume II, Outward-bound voyages from the Netherlands to Asia and the Cape (1595-1794). - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1979. - 765 p., [en] - ISBN 90-247-2270-5
- RGP-GS195, 1986. Dagregisters van het kasteel Zeelandia, Taiwan, 1629-1662; deel 1: 1629-1641. - Den Haag: Martinus Nijhoff, 1986. - 548 p., [nl] - ISBN 90-689-00-595


Kerstideeën doe je op bij Formido.