Wieringer Natuurnieuws - Zwarte Sterns, vervlogen tijden…
Uitgegeven op 09-08-2009 om 16:41  |  link  |  bewaar  |  print

WIERINGEN - (Door Wim Tijsen)Eén van Wierings belangrijkste natuurfenomenen is de slaaptrek van de Zwarte Stern. Er is ook een informatiebord aan gewijd bij Vatrop door Staatsbosbeheer, velen zullen het wel kennen. Tot een paar jaar geleden trok dit natuurwonder zelfs bussen vol op natuurbewonderaars en vogelaars van heinde en verre om dit begin augustus mee te maken. Maar de natuur verandert; de sterns doen het nu heel rustig aan en hebben bovendien iets anders ontdekt.

Foto Otto de Vries

Foto Adrie de Groot

Moerasvogel
De Zwarte Stern, of zeezwaluw zoals hij in het Duits genoemd wordt, is een sierlijke moerasvogel van zo’n 25 cm en een spanwijdte van 65 cm. In Nederland broedden ooit wel 10.000 paartjes, tegenwoordig moeten we ons tevreden stellen met 1.000 broedparen. Hun nesten maakten ze op drijvende waterplanten, zoals krabbescheer en waterlelies. Tegenwoordig broeden de meeste ‘zwartjes’ in Nederland op kunstvlotjes en losgeslagen walkanten. Als oorzaken kunnen de afname van grote moerasgebieden, verslechtering van waterkwaliteit en toenemende recreatiedruk worden genoemd. Vele zwarte sterns broeden nog in Oost-Europa (o.a.Polen,) Wit-Rusland en de Baltische Staten.

Eten en slapen
Het IJsselmeer is voor veel Zwarte sterns een gebied om van zomerkleed naar winterverenpak te wisselen. En om ‘op te vetten’ voor de grote trek naar hun overwinteringgebieden voor de westkusten van landen in Afrika. Daarbij speelt de aanwezigheid van kleine visjes, zoals Spiering, in het IJsselmeer en de Randmeren een grote rol. Het leven draait om eten en slapen. Foerageren doen de sterns overdag op en rond het IJsselmeergebied, waar de spieringstand de laatste jaren helaas flink is afgenomen. Slapen doen vogels het liefst op een veilige plek. Dat deden de vogels altijd op de schorren van het Balgzand, waar geen landroofdieren kunnen komen. Elke avond vlogen grote zwermen Zwarte sterns de kustlijn volgend via Den Oever en langs Vatrop naar het westen rond zonsondergang. Laag over het water in lange slierten, soms een trein waar geen einde aan leek te komen…

Foto Martijn de Jonge

Zonsverduistering?
Vanaf begin jaren tachtig zijn de aantallen wekelijks bijgehouden door leden van de natuurvereniging Wierhaven. Het ging om enkele tienduizenden. In het begin van de jaren negentig werd de piek bereikt met zelfs eens 120.000 sterns die in twee uur tijd voorbij kwamen. Soms leek het wel een complete zonsverduistering door de Zwarte sterns!
Het natuurverschijnsel haalde alle landelijke kranten en natuurbladen.



Verandering door “De Kreupel”
Hoe anders is dat nu. Gisteravond telden we weer de Zwarte sterns, het waren er slechts 700. En daarnaast komen er de laatste jaren nog slechts 20 á 30.000 ‘zwartjes’ naar het IJsselmeergebied door de slechte visstand, vooral van de spiering. Maar de belangrijkste verandering is veroorzaakt door de aanleg van natuureiland “De Kreupel” voor de kust van Andijk. Daar slapen de laatste jaren de meeste vogels. En zag nou zelf; Als je een goed en veilig slaapadresje dichtbij je etenstafel heb, dan ga je natuurlijk geen 20 kilometer omvliegen naar het Balgzand! Dat hebben de sterns ondertussen heel goed door. Dus geen Zwarte sterns meer voor het slapen gaan bij Vatrop…



De beste plek om nu Zwarte sterns te zien op Wieringen is voor de sluizen bij Den Oever. Daar jagen de vogels vooral tijdens het spuien en rusten doen ze op het schor.

Wim Tijsen, Westerland.