Nu op Kerkplein: Zonnebril

Doos
Door: Gerard Laernoes

Uitgegeven op 10-02-2011 om 09:08

Citius, fortius, altius

Sneller, sterker, hoger. De kreet is van een negentiende-eeuwse monnik die zijn leerlingen op het sportveld aanmoedigde. Deze inspirerende woorden zijn inmiddels het motto voor de Olympische Spelen.
Ze zijn net zo goed van toepassing op het onderwijs. Met ‘Onderwijs, elke dag anders!’ wordt hetzelfde bedoeld. Een nobel, maar vermoeiend streven.
Vroeger heetten leerkrachten nog meester en juf, daarna werden het leraren en leraressen. Tegenwoordig zijn het professionals, en de vraag doet zich voor wanneer het einde in zicht is. De introductie van dit woord herinner ik mij nog heel goed. Een aantal juffen en meesters volgde een cursus Klassenmanagement. Wel handig om bij te wonen als je een combinatie hebt met drie groepen, vond ik. De cursus onder leiding van een medewerker van de Onderwijsbegeleidingsdienst kabbelde rustig voort. We noteerden allerlei handige tips.
Het ging goed totdat de cursusleider ons dwingend toesprak met de gedenkwaardige woorden: ‘Het gaat erom om beter te worden, want dat willen jullie toch als professionals!’

Terwijl hij dit zei draaide hij enigszins vreemd met z’n ogen en priemde met zijn wijsvinger richting publiek. Vervolgens ging hij zitten om af te wachten of zijn woorden in vruchtbare aarde waren gevallen (Mattheüs 13: 8). Hij had zijn boodschap gebracht. Een doodse stilte vulde de aula. De week erop was er nog maar de helft van het aantal cursusdeelnemers:
de mokerslag was nog niet uitgewerkt.
Professional! Het moest nou toch niet gekker worden!

Lange tijd is het daarna rustig geweest aan het professionele front. Maar ineens slaat het weer toe. Niet zo lang geleden viel een grote envelop in de brievenbus. Daarin twee A-4tjes die niet dubbelgevouwen waren. Dit om het belang te benadrukken, vermoed ik.
Het is een schrijven van alle directeuren van onze stichting. Om dat te accentueren is het tweede blad gevuld met de handtekeningen van al deze managers. Wat willen ze? ‘We gaan jullie deelgenoot maken van iets wat we de komende jaren heel graag met z’n allen willen realiseren. Waar gaat het om? We willen Surplus ontwikkelen tot een professionele organisatie, een organisatie met een professionele cultuur.’
Uitgelegd wordt vervolgens wat dat allemaal inhoudt. Ieders kwaliteiten worden waar mogelijk benut, mensen doen dingen waar ze goed in zijn, die ze leuk vinden. De directeuren verwachten dat we allemaal verder groeien in ons vak. Dat levert meer voldoening in je werk op. Je kunt doorgroeien naar verdieping in je vak, naar specialismen. We worden beter dan we nu al zijn. Het maakt onze organisatie sterker en toekomstbestendig. Prachtig.

Bij dit proces van professionalisering hoort een doos. Die doos heb ik niet gekregen, ben ik zeker te oud voor. De andere medewerkers wel. De doos is gevuld met slechts één blad. Competentie dossiers staat er boven. Dan een lijst met allerlei dingen die er in moeten. Acht zaken, maar diploma’s en getuigschriften zijn niet verplicht. En dat is juist het eenvoudigste onderdeel. Verder kan een aanvulling zijn: foto’s, certificaten, projecten etc. Daarnaast een portfolio, oefenkaarten, checklists, testjes etc. Dit dossier is verplicht en gaat ook een rol spelen bij solliciteren!!
De binnenkant van deze doos wordt opgesierd met zo’n 35 vragen die je kunt benutten voor je portfolio. De vraag ‘Waar zou je graag beter in willen zijn?’ zou ik zelf nooit beantwoorden.
Toegeven dat je ergens niet zo goed in bent lijkt me geen aanbeveling bij een sollicitatie.

Op de scholen waar ik kom kan ik nogal treiterig vragen naar de vorderingen van iemands portfolio. De reacties zijn nogal wisselend. ‘Staat in de kast en komt er voorlopig niet uit.
Je denkt toch niet dat ik daar naast mijn werk veel tijd aan kan besteden.’ ‘Ik ben nu in de vijftig en denk helemaal niet aan solliciteren.’ ‘Doos? O dat…’
Om de doos in het veld te implementeren zijn er voorlichtingsbijeenkomsten gehouden.
Dat was op zo’n meeting een serieuze aangelegenheid tot de privacy ter sprake kwam. Want ja, je gebreken staan wel op papier en die hou je het liefst geheim. De voorlichter sprak de geruststellende woorden: ‘Alleen de directeur mag in je doos kijken.’ Achterin de zaal werd gegniffeld. Toen een vrouwelijke collega vroeg of ze het goed verstaan had dat alleen de directeur in haar doos mocht kijken werd het gelach al iets heviger. En toen dat ook nog eens bevestigd werd barstte een daverend proesten uit. Eén collega wilde direct een afspraak maken voor een functioneringsgesprek. Een ander ging nog een stap verder: direct een beoordelingsgesprek!
De bijeenkomst had verder geen enkele zin meer, hoe professioneel de voorlichter zich ook opstelde. De meute had maar één zin onthouden.

Toen mij van deze seance verslag werd gedaan op een van de scholen vroeg ik tussen neus en lippen door of deze onderwijsinstelling al tot de top van Nederland behoorde.
Vragende blikken en veel onbegrip. Ik legde uit dat in het laatst verschenen personeelsblad de Algemeen Directeur deze ambitie had neergeschreven. Omdat niemand de moeite had genomen de Paraplus in te kijken heb ik het team voorgelicht.
In elk blad heeft de AD een eigen hoekje. Je ziet dan het opperhoofd van de organisatie afgebeeld boven zijn column. Zijn hoofd komt er bovenuit en zijn armen omvatten de tekst.
‘Van boven af’ staat daar onder en dan begint het.
De afbeelding doet me heel sterk denken aan een Tiengebodenbord. Er hangt een fraai exemplaar in het museum Het Catharijneconvent in Utrecht. Daar zie je boven de in goud geschilderde Tien Geboden Mozes die met zijn armen het bord omklemt. Enig verschil met de Paraplus is dat Mozes een herdersstaf in zijn hand heeft. De AD doet het zonder aanwijsstok.
Hoort toe Israël. Ende God sprak alle deze woorden.

Ambities zijn mooi. Sneller, sterker, hoger.
De top weet het wel, het veld moet nog volgen.
Dat Fortius (Fortis) geeft wel te denken: ambities kunnen ook te hoog gegrepen zijn.